Enige tijd geleden mocht ik in mijn digitale brievenbuis een email ontvangen van Uitgeverij Liverse uit Dordrecht. Zij kondigden de blijde geboorte aan van een nieuwe uitgave: "Moderne Griekse Vertellingen'', welke op 20 september 2013 aan de Universiteit van Amsterdam werd gepresenteerd. Maar liefst vijftig vertellingen op ruim zevenhonderd pagina 's werden onder anderen vertaald door Arthur Bot en Anna Dekker. Helaas heeft mevrouw Dekker het levenslicht van haar levenswerk niet mogen meemaken: zij overleed in december 2012, enkele maanden voor de presentatie. Dit is dan ook de reden waarom het boek aan haar werd opgedragen. Een lijvig werk dus met uiteenlopende thema 's, waar maar liefst vijf jaar aan werd gewerkt. Opmerkelijk dat een uitgeverij het aan durft om voor een select publiek een dergelijke publicatie uit te brengen. Zeker in deze ook voor uitgeverijen moeilijke tijden! Dat dit boek uiteindelijk dan toch gepubliceerd kon worden is mede te danken aan de inzet van Kees Klok.
Het woord drama is afgeleid van het Oudgriekse woord δράμα dat “handeling” betekent. Van Dale geeft als Nederlandse definities: 1 toneelstuk, met name treurspel: een drama opvoeren 2 droevige reeks van gebeurtenissen. Gevoel voor drama kan in ieder geval de auteurs van deze vertellingen niet worden ontzegd. Griekenland heeft de afgelopen eeuwen genoeg drama 's gekend, en deze werden niet alleen opgevoerd in theaters als Epidaurus. De samenstellers / vertalers nemen u feitelijk aan de hand van de vertellingen mee door de recente geschiedenis van Griekenland. Feitelijk is die geschiedenis samengevat in het verhaal: "Mevrouw Margaro" van Yerasimos Grigoris uit 1964: in slechts 12 bladzijden ontvouwt zich het dramatische leven van deze bejaarde dame en daarmee dat van Griekenland. Afkomstig uit Anatolië verdwijnt haar jonge echtgenoot Manolis op een dag spoorloos: afgevoerd, haar en hun kindje Fotis in het ongewisse achterlatend. Na het "Drama van Klein Azië" werden anderhalf miljoen Grieken, en een half miljoen Turken door een overeenkomst tussenbeide landen gedwongen te verhuizen naar een vaderland dat men feitelijk niet kende. Door deze volksuitwisseling belandde mevrouw Margaro met haar kindje berooid in Piraeus waar zij met bloed, zweet en tranen een bescheiden leven voor hen beiden op weet te bouwen. Eind goed, al goed? Vergeet het maar, het noodlot slaat opnieuw toe. Eenmaal volwassen trouwt Fotis, maar de geboorte van hun kindje hebben beide echtelieden niet mogen meemaken. Fotis wordt geëxecuteerd door de Duitsers, en zijn echtgenote sterft in het kraambed. Gelukkig weten de artsen haar kleinzoon te redden en deze wordt dan ook de grote vreugde in haar leven.
De vijftig vertellingen, waarvan de oudste uit 1883 stamt, en de meest recente in 2008 werd opgetekend, voeren u niet alleen door de tijd, maar ook door de veranderende cultuur. Aandoenlijk is het verhaal " De weeklacht van de zeehond" van Alexandros Papadhiamandis uit 1908, waarin de hoogbejaarde en door het leven getekende Loukena in de avondschemering het pad naar zee afwandelt om haar was te doen in het zilte water. Haar kleindochter gaat op zoek naar haar, maar ook dit verhaal kent een tragisch einde. In "De Fiets" van Andonis Samarakis (1954) heeft een jongen dag en nacht gezwoegd om een fiets te kunnen kopen: een bijzonderheid in de armetierige wijk waarin hij woont. De hele buurt loopt dan ook uit om hem zijn eerste rondjes op zijn blinkend opgepoetste aanwinst te zien fietsen. Helaas, helaas, ook hier slaat het noodlot toe. Een parallel met de opstand op het plein van de Hemelse Vrede op 4 juni 1989 in Beijing, kunnen we trekken met het verhaal "Een Verzetsverhaal" (1961) van Tatiana Gritsi - Milliex waarin het de jonge Anthoula verboden wordtr deel te nemen aan een protestmars tegen de Duitse overheersing. Uiteindelijk is zij de enige die, uitgerekend op haar verjaardag, de tanks van de bezetters durft te trotseren. Hoe dit afloopt? Slechts zes pagina 's later weet u het.
Het mag duidelijk zijn, in vele vertellingen vallen een of meer slachtoffers te betreuren. Toch stemt het boek de lezer niet droevig. Het zijn immers ook verhalen over de veerkracht van de geest, het doorzettingsvermogen van de mens. Hoewel mijn Grieks zich vooralsnog beperkt tot "aanvaardbaar vakantie Grieks" en ik derhalve de kwaliteit van de vertalingen niet kan beoordelen, kan ik wel stellen dat de samenstellers / vertalers Arthur Bot en Anna Dekker, en enkele anderen, deze vertellingen uiterst zorgvuldig ter hand hebben genomen. Met de juiste woordkeuze passend in de periode waarin het verhaal zich afspeelt, waardoor het verhaal haar authenticiteit ondanks de vertaling blijft behouden. De Griekse taal is veel "wolliger" zoals dat tegenwoordig heet, dan de Nederlandse: feitelijk moet je na de eigenlijke vertaling, een tweede vertaling toepassen om het vertaalde te kunnen begrijpen. Knap werk van deze vertalers is dan ook het feit dat de "pen" van de schrijver in iedere vertaalde vertelling, herkenbaar blijft. Voor veel lezers, ook voor mijzelf, zullen vele metaforen onontdekt blijven. Dit is beslist niet erg, het blijven leuke verhalen om te lezen.
In een bundel bestaande uit vijftig uiteenlopende vertellingen, is er altijd voor ieder wat wils. Maar ook een favoriet, en een minst favoriete verhaal. Mijn persoonlijk minst favoriete verhaal is de pelgrimstocht naar het klooster van de god Konanos in "De God Konanos En zijn Klooster" van Fotis Kondoglou ( 1943): sinister en langdradig ondanks het beperkte aantal bladzijden. Maar geen nood, als een vertelling u niet aanspreekt, dan slaat u deze toch gewoon over? Mijn favoriet: "Romeo en Julia" van Freddy Yermanos uit 1998.
Met een uitgebreid nawoord, biografieën en een verantwoording (voor de liefhebbers) worden de "Moderne Griekse Vertellingen" afgesloten. Conclusie: onderhoudende, afwisselende verhalen die, soms (deels) autobiografisch zijn, in een zorgvuldig samengesteld boek. Een fraai cadeau voor de echte Griekenlandliefhebber, heerlijk om met een kop warme chocolade de koude winterdagen mee door te komen.
"Moderne Griekse Vertellingen" werd samenstellind en vertaald door Arthur Bot en Anna Dekker.
Voor het bestellen van het boek: “Moderne Griekse Vertellingen": www.liverse.nl/bestellen
Uitgeverij: Liverse
ISBN: ISBN ISBN 9789076982953
Prijs: Euro 29,50
Met dank aan: Uitgeverij Liverse.
Disclaimer: de bovenstaande recensie is persoonlijk, de Griekse Vereniging Eindhoven is niet verantwoordelijk voor de inhoud ervan.
Helaas zijn van zowel Arthur Bot als Anna Dekkers geen foto 's beschikbaar. Hierdoor werd gekozen voor ander passend beeldmateriaal.
Op deze column rust copyright: Niets uit deze website mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar worden gemaakt, in enigerlei vorm of wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opname of enige andere manier. Dit is alleen mogelijk na voorafgaande schriftelijke toestemming van de auteur.
