In het noordoosten van de Egeïsche zee ligt Chios, zo op het oog een typisch Grieks eiland waar u een heerlijke vakantie kunt doorbrengen. Toch heeft het eiland iets unieks: mastiek. Mastiekbomen (Pistacia lentiscus) groeien overal in het Middellandse Zeegebied, maar door het microklimaat in het zuiden van Chios, is dit de enige plaats waar de "tranen" uitharden tot mastiek. Deze tranen ontstaan na het inkerven van de bast van de boom, waarna de sapstroom naar buiten sijpelt. Vergelijkt u het met de winning van hars van de Aleppo – den voor Retsina. Dit proces vindt dus bovendien alleen in het zuiden van het eiland plaats, alsof hier een grote stolp over dit deel van Chios staat.
Mastiek is en was een gewild product. De haremdames aan het hof van Ottomaanse sultans kauwden mastiek om hun slechte adem te maskeren. De productie van mastiek was dermate belangrijk voor de Ottomanen dat de mastiekdorpen de enige dorpen zijn welke werden gespaard tijdens de slachting van 1822: de haremdames waren dermate verslaafd aan het kauwen van mastiek dat op hun aandringen een bloedbad in de dorpen werd voorkomen. (Tijdens de Griekse onafhankelijkheidsstrijd werd in 1822 de Griekse opstand op Chios genadeloos neergeslagen door de sultan met gevolg: een geschat aantal slachtoffers dat uiteen loopt van 20.000 tot 90.000. Het werd beschreven in “L 'Enfant de Chios”van Victor Hugo en Eugène Delacroix maakte het aanschouwelijk in het schilderij “Le Massacre de Scio”) Vandaag de dag kent mastiek veel uiteenlopende toepassingen: tandpasta. cosmetica maar bijvoorbeeld ook drankjes en lakken.
Een eco excursie met Masticulture:
Aan het plein van het schilderachtige, ommuurde Mesta is Masticulture gevestigd. een kleinschalig excursiebureau dat zich bezig houdt met ecotoerisme. Vassilis en Roula Ballas werkten tot 2006 in Athene, maar besloten dat het roer drastisch om moest en keerden terug naar hun geboorte – eiland om op Chios een nieuw bestaan op te bouwen. Ze kochten een mastiekveld en olijfbomen welke zij op ecologische wijze beheren. Nieuwsgierige vrienden die deze mastiekvelden bezochten omdat ze deze wel eens van dichtbij wilden zien, waren enthousiast, en dat heeft het jonge stel aan het denken gezet. Masticulture was geboren. Doelstelling van het bedrijf is ondersteuning van de plaatselijke bevolking, de vissers en boeren, met respect voor het milieu. Maar ook het in stand houden van cultureel en historisch erfgoed. Het bedrijfje biedt inmiddels verschillende leuke excursies aan, dus niet alleen een leuk uitstapje naar de mastiekvelden.
de mastiek excursie van Masticulture
Gedurende onze vakantie op Chios, belandden we tijdens een van onze verkenningstochten over het eiland, in het schilderachtige Mesta. Je kunt er heerlijk dwalen door de smalle straatjes van het ommuurde mastiekdorp. Natuurlijk nemen we plaats op een terras op het gezellige pleintje en laten ons de frappé heerlijk smaken. Dan ontdekken we het kantoortje van Masticulture en besluiten er een kijkje te nemen. We worden hartelijk ontvangen door Vassilis en Roula Ballas en zij vertellen enthousiast over de excursiemogelijkheden. We besluiten de volgende ochtend terug te komen om met Vassilis de mastiekvelden te bezoeken.
Als we ons de volgende ochtend melden op het kantoortje, blijken wij de enige deelnemers van de excursie te zijn. Vassilis pakt een mand gevuld met wijn, kaas en brood en we gaan op pad. Ondertussen vertelt hij bevlogen over het leven op het eiland. Onderweg worden nog even wat biologische tomaatjes geplukt: niet die even grote, even rode die je bij ons in de supermarkt vind, maar een tomaten in allerlei formaten en kleuren. Als we bij het mastiekveld van de familie Ballas zijn aangekomen vertelt Vassilis over de mastiekbomen en de winning en bewerking van de mastiekoogst. We mogen ook zelf bepaalde handelingen proberen. Daarna volgt een eenvoudige maar smakelijke lunch in de schaduw van de mastiekbomen, om vervolgens op ons gemak naar Mesta terug te wandelen. Een leuke, maar vooral ook persoonlijke excursie: nu eens geen overvolle toeristenbus of tijdslimiet.
Het bedrijf is een goed voorbeeld van kleinschalig toerisme, dergelijke initiatieven kunt u in geheel Griekenland aan treffen: stapt u gerust eens binnen en laat u verrassen. Fijne vakantie!
Voor meer informatie over Masticulture: www.masticulture.com
Sinds december 2014 staat de kennis van de winning van mastiek op de lijst van immaterieel erfgoed van de UNESCO:
Mastic is cultivated on the island of Chios from the aromatic resin mastiha, which is extracted from the shrub pistacia lentiscus. Mastic has long been renowned for its numerous properties and its culture is a family occupation that requires laborious care throughout the year by men and women of all ages who participate on equal terms in the various stages. Men take care of the natural fertilization and pruning of the shrubs in winter, while from mid-June, women sweep, level and clean the ground around the trunk, so that the mastic can easily be recovered. From July, an incision is made in the skin of the bark and main branches with an iron tool. Once the mastic has solidified, women select the larger ‘tears’ first, wash them and place them in wooden boxes in a cool place. Older members of the community are responsible for transmitting the techniques for incision and harvesting the mastiha to younger generations. The culture of mastic represents a comprehensive social event, around which networks of alliances and mutual help have been established. The communal practices are also an occasion for perpetuating collective memory through the narration of old tales and stories.
Voor meer informatie hierover: www.unesco.org/culture
Disclaimer: noch de auteur noch de Griekse Vereniging Eindhoven zijn aansprakelijk, noch verantwoordelijk voor de juistheid van de websitegegevens en de uitvoering van excursies door Masticulture.
Op deze column rust copyright: Niets uit deze website mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar worden gemaakt, in enigerlei vorm of wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opname of enige andere manier. Dit is alleen mogelijk na voorafgaande schriftelijke toestemming van de auteur.
